NSZ / GR Amerikallarn "büyük depresyon" adn verdikleri 1929 ekonomik bunalm, New-York borsasnn "Kara Sal" olarak adlandrlan 24 Ekim 1929 günü kmesiyle balar ve F. D. Roosevelt'in "New-Deal" politikalarnn uygulamaya balad Mart 1933'e kadar sürdüü kabul edilir. 1928 balarnda Dow Jones sanayi endeksi ortalamas 191 iken, 9 Eylül 1929'da endeks 382'ye yükselmitir. Bylece sanayi hisse senetleri bir yl iinde %100 deer kazanmtr. 28 Ekimde hisse senetleri %12,8 ve 29 Ekimde %11,7 deer kaybetmilerdir. Endeks deeri 294,3'e dümütür. Burjuva ekonomistleri bu durumu "crash" (ykm, iflas) olarak tanmlarlar. Ancak Amerikan borsasndaki düü devam etmi ve 7 Austos 1932'de endeks 41'e dümütür. Bylece 1929 "Kara Eylül"le balayan kü, iki yl iinde borsann %90 deer yitirmesine yol amtr. Byle bakldnda ve sunulduunda, 1929 ekonomik bunalm, ABD'de New-York borsasnn küüyle ortaya kan bir süre olarak grülmektedir. Bu bir kez kabul edilince, kanlmaz olarak 1929 ekonomik bunalm bir "borsa küü"nün yaratt bir bunalm olarak tanmlanabilir. Borsa da, hisse senetleri, tahviller, bonolar vs. "deerlikatlarn" ilem grdüü "piyasa" olduuna gre, ekonomik bunalm da, bu "katlarn" deerlerinde meydana gelen ani ve büyük düülerin yaratt "kaos" ortam haline gelmektedir. Gerekte ise borsada meydana gelen kü, bir neden deil, sonutur. Bu sonucu oluturan ise, ABD ekonomisinin 1924-1929 dnemindeki yaps ve biriktirdii olumsuzluklar dizisidir. Bir baka ifadeyle, 1929 ekonomik bunalm, New-York borsasnn ani küüyle grünür hale gelen klasik kapitalist ekonominin bunalmdr. Kapitalizmin irsi hastal olan ekonomik bunalmlar, sermayenin ve metalarn ar-üretimi bunalmdr. Kapitalizmin azami kr yasas, kr orannn yüksek olduu alanlara ynelik bir sermaye akna yol aar. Bu sermaye ak, akt alanda sermayenin ve meta üretiminin artmasna yol aar. Artan üretime uygun bir talep mevcut olmad koullarda, metalarn bir blümü satlmadan kalr. Bylece yatrlm olan para-sermaye, meta-sermaye olarak depolarda beklerken, para-sermayenin devri tamamlanamaz. Bu durumda, üretimin devam kredi sisteminin devreye girmesiyle mümkündür. Sürecin uzamasna paralel olarak kredi hacmi sürekli artar ve alnan krediler (kredi-para) satlmayan metalarda maddelemi olarak kalr. Yazar Hakknda[Tarkan zhan, 1969-] RENM DURUMU: Trakya üniversitesi Blüm: Fen Fakultesi Kimyager MESLE: Borsac, Trader, Portfoy Ynetimi Aktif alma süresi; 25 yl