Yak?n D?nemde Kürtler: Kimlik, Din, Gelenek电子书

Türkiye’nin savata ve barta en ok konutuu konularn banda “Kürt Sorunu” geliyor. Ancak bununla ters orantl olarak Kürt toplumunun yaps, deerleri, deiimi, iliki alar vb. üzerine yaplm nitelikli alan almas bulmak zordur. almalar daha ok Kürt tarihi, dili ve kültürü üzerine yaplm incelemeler. Bunlarn genelde airet Kürtlerinin yaantsn ele alm batllarn almalarna atfla hazrland grülüyor. Dolaysyla “modern” kavram anlamszlayor. Bunun en tipik rneklerinden biri Bruinessen’in almasn yapt Kürt toplumsal düzlemini “aa, eyh, devlet” ekseninde okumas buna karn günümüzde geerliliini kaybetmekte olan bu ve benzeri okumalarn Türke almalarda sklkla tekrarlanmasdr. Oysa Türkiye’deki Kürtler 90 sonrasnda ok büyük bir sosyo-politik deiim yaamtr. alma, 1990 sonras Güneydou Kürt toplumunda dini ve geleneksel hayatn deiimini makro biimde ele alyor. Devlet, PKK, Hizbullah, zorunlu/istee bal gler, medreseler/seydalar, yerel eyhler ve modernlemenin dini-geleneksel hayata etkileri gezi, gzlem, literatür taramas ve mülakatlarla farkl ynleriyle aratrld .. *** Güneydou son 30 ylda sosyal deiimin nemli unsurlar arasnda grülen, ehirleme, modernleme, gler, terr-iddet hadiseleri ve iletiim aralarndaki gelimeler gibi hemen bütün faktrleri beraber yaad. Dolaysyla toplumsal deerlerde pozitif ya da negatif ynde nemli deiimlerin meydana geldii ngrülebilir. Cumhuriyet tarihi boyunca tartmal konularn odanda bulunan ve ülkenin geri kalanna gre daha yava bir sosyo-ekonomik deiim yaayan blge, yakn dnemde nemli yapsal deiimlere tanklk etti. Bunlarn en gze arpanlarndan birisi blge halknn büyük ounluunun son 20-30 ylda ehirlere g etmesidir. PKK ile mücadele etmek iin karlan OHAL kanunlarnn uygulanmas esnasnda yaanan maduriyetler halk ge zorlad. Halk, g sonrasnda kendini iddet eylemleri, isizlik, konut sknts ve ekonomik bunalm ierisinde buldu. Bu durumun blgede dini ve sosyal yaamda daha ok dejenerasyona sebep olduu gzleniyor. Ayn ekilde PKK ve Hizbullah’n faaliyetlerinin de toplumsal deerler sistemini etkiledii ak. 2000’li yllardan sonra yaanan hzl modernlemeyse dini ve sosyal hayatta deiimin ayr bir tetikleyicisi oldu. Bu ksmen dindarlamaya ksmen de lümpenlemeye yol aan bir süreti. Blgede yaanan sosyal deiim sonucunda, Kürt aratrmalarnda sklkla atf yaplan, “aa, eyh-seyda, devlet” eksenli analizler aklama gücünü kaybediyor. Geleneksel otoriteler tamamen etkisizlemese de modern, dini ve seküler rgütlenmeler, internet, moda ve popüler kültür gündelik yaamda, büyük lüde deerleri ekillendirme gücüne ulat. Sonu olarak gelenek-modernite, dinsel-seküler olann bir arada yaand ve Müslüman, Türk, Kürt, Diyarbakrl, Mardinli, Cizreli gibi kolektif kimlikler yerine daha modern saylabilecek senkretik kimliklerin ne kmaya balad bir toplum ortaya kyor. Bu adan yaanan gelimelerin blgenin toplumsal deerler sisteminde yapt etkilerin aratrlmas gereklilik arz etmiti. Bu alma ubat 2015 tarihinde Uluda niversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü tarafndan onaylanan, “DiyarbakrHalknn Geleneksel ve Dini Deerlerdeki Deiime Yaklam zerine Sosyolojik Bir nceleme (1990-2013)” isimli doktora almasnn geniletilmesiyle hazrland. Bu sürete, skc ve dolambal bulunan akademik dilin genel okuyucuya uygun hale getirilmesi hedeflendi. Maalesef konunun arl ve derinlemesine incelenmesi gereklilii almann okunmasn zorlatrd. Diyarbakr dndaki Siirt, Bitlis, Mardin, Batmanve rnakilleri daha nceki grümelere ilaveten bu tarihlerden sonra yaplan gezi, gzlem ve literatür taramalaryla tekrar incelendi.